Maksimum oksijen tüketimi neredeyse her antrenörün, egzersiz koçunun ve spor bilimcinin kriter olarak kullandığı, performans için önemli bir etkendir. Bu yazı Max VO2 Testi Nedir? Nasıl Yapılır? Nelere Dikkat Edilmeli? başlıklı yazının devamıdır.
Elit bir sporcuda bulunması gereken birçok faktör vardır. İyi bir performans sergileyebilmek bu faktörlerin müsabaka günündeki efektif bir işbirliği ile mümkündür.
Koordinasyon, kazanma isteği ve kas gücü bu faktörlerden sadece birkaçıdır. Orta ve uzun mesafe yarışmaları veya dayanıklılık sporları, büyük ölçüde yüksek bir VO2max değerine sahip olmayı gerektirir.
Bunun dışında kalan yarışmalar da çoğunlukla anaerobik metabolizma süreçleriyle ilgilidir ancak yine de iyi bir aerobik metabolizmayı temel olarak barındırması gereklidir. Bu belki de iyi sporcu ve kötü sporcuyu ayıran en değerli belirteçlerden biridir.
Sadece maksimum oksijen tüketimi olarak ele alırsak, oksijeni bir yakıt olarak düşünmeden önce organizmada oksijen transferinde görev alan kısımları incelemeliyiz.
İlk olarak solunum yolları oksijenin akciğerlere transferinde kilit rol oynar.
Akciğerlere oksijenin ulaşmasını yavaşlatan veya engelleyen solunum yolu problemlerinin örneklerinin başında solunum yolu enflamatuar hastalıkları yer alır.
Oksijen akciğerlerinize ulaştığında, akciğerlerdeki kan damarlarında -bu işlem alveollarde gerçekleşir- oksijeni kullanmalı (ve karşılığında karbondioksiti, CO2 bırakmalı) ve bu oksijeni yoğun kan kalbe ulaşmalıdır.
Sonrasında kalp oksijenli kanı vücudun geri kalanına göndermelidir. İyi antrenmanlı bir sporcunun kalbinin göreceli olarak hacmi ve ağırlığı artar ve sonucunda daha iyi kasılır. Bu şekilde vücuda dolayısıyla dokulara daha fazla kan pompalayabilir.
Maksimal bir egzersiz uyguladığınızda, çizgili iskelet kasları dolaşımdaki kanın çoğunu kullanırken, iç organlara (bağırsaklar ve böbrek gibi) kan akışı minimuma iner.
Ve son olarak, kan dolaşımının nihai görevi ve sebebi, hücrelerin içinde bulunan mitokondriye oksijen sağlamaktır. Mitokondri, vücudun geri kalanına enerji sağlamak için oksijeni kullanır.
Maksimum Oksijen Tüketimini Etkileyen Faktörler
Maksimum oksijen tüketimi (maxVO2) başlıca 4 faktör tarafından belirlenir: kalp, akciğerler, kırmızı kan hücreleri ve kaslar.
Dakikada tüketilen oksijen miktarı, kalp tarafından pompalanan kan miktarının dinamik bir ölçümüdür.
Kalp, tüketilen her 1 litre oksijen için yaklaşık 5-6 litre kan pompalar.
Kırmızı kan hücreleri oksijen taşır, bu nedenle kırmızı kan hücrelerinin eksikliği (yani “anemi”) dolaşımdaki -dokulara giden- oksijen miktarını azaltır.
Özetlemek gerekirse, sağlıklı solunum yollarına ve sağlıklı akciğerlere ihtiyacınız var!
Ve büyük, güçlü bir kalbe.
Bol miktarda olması gereken kırmızı kan hücreleri ile oksijenin taşınmasına!
Ve oksijenin enerji formuna gelmesi için gerekli bol miktarda mitokondri!
Performans ortaya koyarken yoğunluğun en az olduğu sporlardan en yüksek yoğunluklu aktivetelere kadar geniş çapta bir etki mekanizmasına sahiptir.
Performans kriteri belirlemek ve sadece oksijen tüketimi üzerinden planlama yapmak verimsiz olabilir. Ancak referans olarak kullanmak neredeyse zorunluluktur.
Ayrıca antrenmanlarınızı aksatmandan ölçebildiğiniz her türlü veriyi toplayıp programlamada kullanmalısınız.
Yabancı dilde bilimsel bir özet için ise Limiting factors for maximum oxygen uptake and determinants of endurance performance yazısı incelenebilir.
İlginizi çekebilir: Dayanıklılık: Yorgunluğa Rağmen Devam Edebilme Yeteneği