Enerjinin yaşam boyu tüketilmesi ve yenilenmesi şeklinde gerçekleşen hoş döngüsü etkileyicidir. Uyku hali ya da HIIT esnasında farketmeksizin -ki bunlar enerji kavramını açıklamak için kısıtlayıcı olacaktır, bizzat canlı yaşamı için hayati bir kavramdır ‘enerji’.
HIIT uygulamaları için gerekli olan enerjinin hangi sistemden ne şekilde karşılandığı, bu yolla HIIT’in hangi enerji sistemi veya sistemlerini geliştirdiği şeklindeki sorular, konu ile ilgili okuyucular ve HIIT uygulayıcıları için önemli olacaktır.
HIIT kapsamında bu sorulara cevap vermek çok da kolay değildir; ki cevaplamanın zorluğu HIIT’i özel kılan yüklenme yoğunluğu, süresi, tekrar/set sayısı ve dinlenme aralığı gibi bileşenlerin birçok şekilde gerçekleştirilebilir olmasından kaynaklıdır. Uygulama içindeki tek tekrar süresinin 10 saniyeden 5 dakikaya kadar değişkenlik gösterebilir olması enerji sistemleri üzerine açıklama yapmanın neden zor olduğuna dair önemli bir göstergedir. Çünkü eşik değerinin* üzerinde iş yapan kasın veya kas grubunun 10 saniyedeki enerji ihtiyacı ile 5 dakikaya varan iş yükünü tamamlayabilmek için ihtiyaç duyduğu enerji miktarı ve karşılama yöntemi benzer olmayacaktır.
Özetle HIIT uygulamalarının, hem aerobik solunumdan sorumlu oksidatif süreçleri hem de oksijen yokluğunda ATP üretebilmek için gerekli anaerobik glikolitik enzim süreçlerine ihtiyaç duyduğu ve bu yolla enerji sistemlerinin gelişmesine katkı sağladığını söylemek mümkündür.
HIIT uygulamalarında kişi kendini fizyolojik sınır noktasına kadar –eşik değerinin üzerinde olarak da düşünmek mümkün– zorladığında ve bu zorlanma haliyle performansını belli bir süre daha devam ettirmek istediğinde, vücudun yüksek miktarda enerjiye ihtiyaç duyduğu açıktır. Yüksek yoğunluklu bir antrenman sırasında vücudun mümkün olan en hızlı şekilde var olan glikojen depolarına ulaşması ve karbonhidratı kullanması gayet iyi bir çözüm olarak düşünülebilir. Fakat glikojen depolarındaki karbonhidratın parçalanıp gerekli ihtiyacı karşılama süreci oldukça hızlı olsa da performansın daha uzun süre –özellikle 5 dakikaya kadar süren HIIT uygulamaları – devam ettirildiği HIIT uygulamaları için bu kaynak yeterli olmayacaktır. Bu noktada sürece daha yavaş fakat daha fazla enerjinin açığa çıktığı oksijenli sistem dahil olacaktır.
Enerji sistemlerinin ihtiyacımız sonucunda yaptıkları harika dönüşümlerle nasıl enerji açığa çıkarttıklarını anlamak ve bu enerji sistemlerinin çalıştıkça gelişeceğini farkında olmak önemlidir. İhtiyaç ya da hedef doğrultusunda antrenman programına dahil edilen HIIT uygulamaları size bu noktada yardımcı olacaktır.
*Burada örnek olarak verilen eşik değeri, spor bilimlerinde performansın ölçülmesinde veya egzersiz yoğunluğunun belirlenmesinde kullanılan maksimum oksijen tüketimi değeri (MaxVO2), laktat eşiği, aerobik/anaerobik eşik değerleri veya kalp hızı değerleri olabilir. Ayrıca bkz. Maksimum Oksijen Tüketimi, Nabız, Bisiklet Sporunda Temel Değişkenler: Güçten Fonksiyonel Eşiğe.
Selen GÜNEY
Antrenör, 2018’de Marmara Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi’nde lisans eğitimini tamamladıktan sonra Marmara Üniversitesi Sporda Bilişim Teknolojileri yüksek lisans programına başlamış ve tez çalışmasını, sporcuların zihinsel süreçlerinin Ay yerçekimi gibi farklı yerçekimi koşullarından nasıl etkilendiğini inceleyerek tamamlamış ve sporcu gruplarının fiziksel performansının ve zihinsel süreçlerinin incelendiği birçok araştırmada görev almıştır.